Umræða og fréttir

„Við gerum eins og vel og við getum en ekki eins vel og við viljum,“ segir yfirlæknir bráðamóttökunnar á Landspítala

„Það er ekki flóknara en það að spítalinn er sprunginn,“ segir Mikael Smári Mikaelsson, yfirlæknir bráðalækninga á Landspítala.

Ekki hafa fleiri dvalið sólarhring eða lengur á bráðamóttökunni en nú í nóvember, miðað við síðustu 12 mánuði, samkvæmt tölum Landspítala. 377 dvöldu þá lengur en sólarhring en 111 þeirra voru útskrifaðir án innlagnar. Alls sóttu 6,3% fleiri bráðamóttökuna í nóvember í ár en í fyrra, samtals 2697. Tvö ár eru nú í janúar síðan Már Kristjánsson lýsti því í Læknablaðinu að stórslys væri í aðsigi vegna stöðu deildarinnar.

„Spítalinn er yfirfullur og hefur keyrt á hámarksnýtingu rúma og rúmlega það nú í haust,“ segir Mikael Smári.

Þekkja orðið ekkert betra

„Þetta er orðið þannig að við þekkjum ekkert betra. Það er stórvandamál því erfitt er að fara í eðlilegt ástand þegar það hefur verið svona lengi óeðlilegt. Við höfum rekið legudeild innan um bráðasjúklinga með breyttum hraða og tempói sem er algjör meinsemd í bráðalæknisfræði,“ lýsir Mikael Smári.

Met var slegið í fjölda inniliggjandi á bráðamóttökunni í nóvember miðað við síðustu 12 mánuði. Spítalinn er sprunginn segir yfirlæknir. Mynd/gag

Staða bráðamóttökunnar hefur verið í brennidepli síðustu ár. Heilbrigðisráðuneytið kynnti tillögur átakshóps þess í febrúar 2020 til lausnar en vandinn er enn óleystur. Mikael segir fólk vonlaust um að staðan lagist nokkurn tímann.

„Ég vona að ástandið eigi eftir að batna og leysast. Spítalinn fái fleiri rúm og elliheimili opni. Við krossum fingur og vitum að það er unnið að málinu. Á sama tíma vex vandinn. Fólk reynir sitt besta en einhvern veginn halda verkin ekki í við vandann. Þetta er hrikalegt,“ segir hann.

Þótt staðan hafi verið afar slæm í nóvember hingað til var október aðeins rétt skárri. Þá dvöldu 368 í sólarhring eða lengur. 120 voru útskrifaðir eftir svo langa dvöl án innlagnar. Fyrir ári, í nóvember 2020, var staðan allt önnur. Þá biðu 186 svo lengi og 42 voru útskrifaðir eftir það.

Hafði trú á að vandinn leystist

Mikael segir að hann hafi haft meiri trú á að vandinn leystist þegar hann hóf störf sem yfirlæknir í aprílbyrjun. „Einkaaðilar og ríkið voru í samningaviðræðum um að opna ný pláss, loforð voru gefin í góðri trú en því miður gekk það ekki eftir. Plássin skiluðu sér ekki,“ segir Mikael.

„Auðvitað hélt ég að við myndum ná meiri árangri og hraðar,“ segir hann. „En ég varð því miður að breyta hugmyndinni um að knýja hluti fram á vikum og mánuðum og hugsa frekar í misserum og árum; plana til lengri tíma,“ segir hann.

„Flest úrræði sem grípa þarf til eru utan míns valdsviðs. Þegar upp er staðið er hlutverkið að veita eins góða þjónustu og hægt er með þeim úrræðum sem úr er að moða. Það er verk okkar á bráðamóttökunni. Svo bíðum við og vonum að þeir sem valdið hafa breyti stöðunni,“ segir hann.

„Við gerum eins vel og við getum en ekki eins vel og við viljum. Við höfum staðið af okkur storma og ætlum líka að gera það núna.“

 

Hegningarlög brotin á bráðamóttökunni?

„Erum við að brjóta hegningarlög á bráðamóttökunni?“ spyr Bergur Stefánsson, formaður Félags bráðalækna, og horfir til 220. og 221. greina almennra hegningarlaga um að koma fólki í neyð til bjargar. Deildin sé svo yfirfull að það takist ekki. Við brotinu liggi allt að 8 ára fangelsisdómur.

„Landlæknir ætti að fylgja því betur eftir þegar stofnanir hunsa fyrirmæli hans ítrekað. Embætti landlæknis er máttlaust þegar mannslífum er vísvitandi stefnt í hættu,“ segir Bergur um þá stöðu að ekki hafi verið brugðist við ítrekuðum athugasemdum landlæknis.

„Persónuvernd er brotin alla daga,“ segir hann. „Við afklæðum fólk fyrir framan aðra. Tökum persónulegar sögur í heyranda hljóði. Allt um hægðir, kynlíf og hjónabandið. Ég tel að við fáum ekki raunsanna mynd af lífi fólks við þessar aðstæður og það getur haft áhrif á batann,“ segir hann.

„Á hverjum einasta degi er öryggi sjúklinga stefnt í hættu. Þá skiptir ekki máli hvort um er að ræða börn, gamalmenni, bílslys eða hjartaáföll,“ segir hann og sparar ekki stóru orðin.

Læknar sem hafi menntað sig í bráðalækningum staldri stutt við í aðstæðum sem þessum. Hrun sé í sérfræðingahópnum. Flóttinn sé merki um að eitthvað mjög alvarlegt sé að.

„Við lifum við þá tálsýn að halda að við eigum gott heilbrigðiskerfi. Við teljum okkur vera á skandinavískum stalli, eða norður-evrópskum. Við erum það alls ekki.“