Umræða og fréttir

Á næstu mánuðum mun ganga í gildi ný reglugerð um lyfjaávísanir og afhendingu lyfja nr. 1266/2017.¹ Ýmsar breytingar eru frá eldri reglugerð og segja má að þessar nýju reglur veiti læknum meira aðhald í lyfjaávísunum en þær eldri. Þessum breytingum er ætlað að stuðla að skynsamlegri, markvissari og öruggari lyfjanotkun í landinu.

Stefnt er að því að innan fárra ára verði allar lyfjaávísanir rafrænar. Þess vegna eru þær takmarkanir á notkun pappírslyfseðla (á nýju eyðublaði; sjá viðauka við reglugerðina) að einungis má ávísa einu lyfi á hverjum lyfseðli og bara fyrir eina afgreiðslu. Með gildistöku síðar á árinu verður óheimilt að ávísa ávana- og fíknilyfjum til afgreiðslu hér á landi á pappírsformi. Frá 1. september 2018 má aðeins ávísa eftirritunarskyldum lyfjum til 30 daga notkunar í senn.

Nokkrar nýjar takmarkanir eru settar á lyfjaávísanir. Ef fyrir er gild ávísun í lyfjaávísanagátt fyrir ávana- og fíknilyfi er einungis heimilt að útbúa aðra ávísun á sama lyf ef ávísað er á annan styrkleika eða ef fella á úr gildi gildandi lyfjaávísun og útbúa nýja. Ennfremur er einungis heimilt að afgreiða metýlfenídat (ATC flokkur N06BA04) eða amfetamín (flokkur N06BA01) ef sjúklingur er með gilt lyfjaskírteini frá Sjúkratryggingum Íslands. Áfram verður heimilt að ávísa lyfjum í síma en þó ekki til skömmtunar, ekki ávana- og fíknilyfi og einungis einni pakkningu í senn.

Embættinu hafa borist ábendingar frá heilsugæslulæknum um að þeir hafi verið settir á lyfjaskírteini sjúklinga vegna ADHD-greininga sérfræðinga að þeim forspurðum. Embættið vill benda á að það sé eðlilegt að læknar séu spurðir áður hvort þeir vilji taka að sér að sjá um ávísanir ADHD-lyfja. Nokkuð hefur borið á því að fólk sé að fá örvandi lyf umfram hámarksskammta og jafnvel á sama tíma og viðkomandi er að fá önnur ávanabindandi lyf sem ekki eru æskileg með örvandi lyfjum. Heilsugæslulæknar sem taka að sér ávísanir ADHD-lyfja þurfa að vera tilbúnir að stýra meðferð  þannig að ávísanir fari eftir klínískum leiðbeiningum.

Lengi hefur verið í gildi sú regla að sá sem leysir út eftirritunarskylt lyf í lyfjabúð þarf að sýna skilríki og kvitta fyrir móttöku. Ekki eru nærri öll ávanabindandi lyf eftirritunarskyld og nokkuð hefur borið á því að lyf hafi verið svikin út á nafn annarra. Til að hamla gegn slíkri misnotkun er nú tekin upp sú regla að allir sem leysa út lyf í lyfjabúð, óháð lyfi og pakkningastærð, skuli sýna skilríki. Ef grunsemd um misferli vaknar, eftir að apótek afgreiðir lyfið, er því hægt að fletta upp hver leysti út viðkomandi lyf.

Embætti landlæknis rekur lyfjaávísanagátt sem tekur við rafrænum lyfjaávísunum og heldur utan um afgreiðslur þeirra. Þessi ávísanagátt tekur við rafrænum lyfjaávísunum sem læknar senda úr sínum sjúkraskrárkerfum eða af vefsvæði Embættis landlæknis: lyfsedlar.landlaeknir.is/ Viðmót lyfjaávísanagáttar er í stöðugri þróun og ný virkni verður þróuð og virkjuð eftir því sem efni standa til. Einnig má minna á að almenningur hefur aðgang að sinni eigin lyfjasögu og hvaða lyf viðkomandi á óútleyst í gáttinni, á vefsvæðinu heilsuvera.is /

Mjög mikilvægt er að læknar noti lyfjagagnagrunn landlæknis (lyfjaávísanagáttina) sem mest en upplýsingar þar eru uppfærðar í rauntíma. Þetta er mikilvægt til að sjá hvaða lyfjum aðrir læknar eru að ávísa á sjúklinginn, til að forðast óheppilegar lyfjablöndur og almennt til að fá yfirsýn yfir lyfjasögu. Læknar geta einnig séð hvaða lyf skjólstæðingar þeirra eiga óútleyst í lyfjagátt og geta þeir fellt út sínar ávísanir og annarra lækna ef ástæða er til.

Mikilvægi lyfjagagnagrunnsins er ótvírætt og eins og áður segir eru læknar hvattir til að nota hann alltaf þegar til meðhöndlunar skjólstæðinga kemur en ónauðsynleg notkun er bönnuð (það að einhverjum sé flett upp sem ekki er til skoðunar/meðhöndlunar hjá viðkomandi lækni) og er Embætti landlæknis með eftirlitshlutverk gagnvart því. Nú eru í þróun aðferðir við það eftirlit og er rétt að læknar og heilbrigðisstarfsfólk viti af því.

Heimildir

1. reglugerd.is/reglugerdir/eftir-raduntum/velferdarraduneyti/nr/1266-2017