Formáli höfundar

Með þessu riti rætist gamall draumur um að gera efni íðorðapistlanna aðgengilegt á einum stað. Hugmyndin um fylgirit með Læknablaðinu kom fram í lok árs 1997 þegar fjöldinn stefndi í að fylla hundraðið og var vel tekið af hálfu blaðsins. Vinnan við að safna pistlunum saman og samræma þá reyndist hins vegar meiri en svo að fyrsta áætlun gæti staðist. Í ljós kom að Læknablaðið hafði ekki geymt pistlana á tölvutæku formi og því varð höfundur að gera leit í eigin geymslum. Þar fundust þá disklingar úr þremur kynslóðum tölva með texta úr þremur mismunandi ritvinnsluforritum. Einnig kom í ljós að ýmsar smábreytingar á próförk, höfðu ekki alltaf verið geymdar og loks voru nokkrir pistlanna "týndir". Sú breyting sem gerð var á Læknablaðinu um áramótin 1999-2000 varð þó til þess að gengið var til vinnu af krafti og ákveðið að láta safnið ná til þess sem birtist í Fréttabréfi lækna og í Læknablaðinu með gamla útlitinu, samtals 117 pistla. Farið var yfir hvern einasta pistil, villur leiðréttar og geymdi textinn borinn saman við þann birta. Leturbreytingar voru samræmdar eftir bestu getu, titlar ákveðnir og útbúin var orðaskrá með tilvísunum. Enn urðu óvæntar tafir og var þá ákveðið að fjölga pistlunum þannig að safnið næði til allra pistlanna fram að útgáfu fylgiritsins.

Hugmyndin að reglubundnum íðorðaþáttum í Fréttabréfi lækna kom frá Erni Bjarnasyni, formanni Orðanefndar og þáverandi ábyrgðarmanni Læknablaðsins, eftir að undirritaður hafði skrifað ritdóm um Íðorðasafn lækna sumarið 1989. Þá var undirritaður jafnframt kvaddur til starfa í Orðanefnd læknafélaganna. Vinnu við Íðorðasafn lækna var þá nánast lokið en framundan voru nýjar þýðingar á Nomina Anatomica, Nomina Histologica og Nomina Embryologica. Síðar bættist svo við heildarþýðing á Alþjóðlegu sjúkdómaskránni, ICD-10. Óhætt er að segja að þarna hafi, eins og svo oft áður, lítil þúfa velt þungu hlassi.

Viðhorfi höfundar verður best lýst með tilvitnun í fimmtugasta pistilinn:

"Undirritaður hefur haft mikla skemmtun af því að skrifa pistlana og af því að vinna þá forvinnu sem nauðsynleg er í hvert skipti. Óskir og tilmæli um að aðrir læknar tækju að sér einn og einn pistil hafa hins vegar lítinn árangur borið, einungis tveir af þessum 50 eru ritaðir af öðrum. Væntanlega er slíkt þó ekki með öllu útilokað þó að síðar verði. Þó að "önnur verkefni, leti og almenn vesöld" komi stundum í veg fyrir framkvæmdir, eins og segir í fyrrnefndum ritdómi, þá eru engin áform um að hætta pistlaskrifum að sinni. Ljóst er að áhugi lækna á málvöndun er smátt og smátt að aukast. Víst er líka að strangar kröfur Læknablaðsins um vandað mál á fræðigreinum íslenskra lækna leggja lóð á rétta vogarskál. Þá gerir almenningur einnig auknar kröfur til lækna og annarra heilbrigðisstarfsmanna um að skrif þeirra, umræður og útskýringar séu á íslensku en ekki á læknamáli".

Þakkir

Örn Bjarnason, læknir, fær þakkir fyrir stöðuga hvatningu og óbilandi stuðning. Starfsmenn Læknablaðsins, en þó sérstaklega Birna Þórðardóttir, fá þakkir fyrir gott samstarf og jákvætt viðhorf á liðnum árum. Þröstur Haraldsson sá um fyrstu uppsetningu á pistlunum í þessu formi og hafi hann þakkir fyrir.

Lesendur, tillögusmiðir og allir þeir sem lagt hafa til gagnrýni, hugmyndir eða efni á einn eða annan hátt, fá þakkir fyrir þá hvatningu sem í því hefur falist. Sérstakar þakkir fær þó Laufey Gunnarsdóttir, sem ekki aðeins hefur mátt sjá á bak eiginmanni sínum í fangbrögð við tölvuna eina helgi í hverjum mánuði, heldur hefur einnig af stakri þolinmæði lesið pistlana yfir og leiðrétt ritvillur. Þá tölvufærði hún alla "týndu" pistlana að nýju, bar saman texta og las verkið yfir í heild sinni.

Reykjavík á þrettándanum 2001

Jóhann Heiðar Jóhannsson