Í síðasta pistli kom fram að Íðorðasafn lækna tilgrein­ir íslensku þýðingarnar yfirlið, ómegin, aðsvif og öngvit fyrir fræðiheitið syncope. Á ensku er fyrirbærið einnig nefnt faint, en það þýðir Ensk-íslensk orðabók Arnar og Örlygs með íslensku orðunum aðsvif, yfirlið, ómegin, óvit. Mörg skemmtileg dæmi um notkun þessara orða má finna í ritmálsskrá Orðabókar Háskólans: "Oft fá þeir aðsvif, sem liggja í kofanum og líður jafnvel yfir þá." -Það heitir öngvit eða aðsvif, þegar maður missir snögglega mátt sinn og að nokkru eða öllu leyti meðvitund.- veikindi þegar hreyfing og tilfinning hætta: ómegin." "Aðsvif merkir stundum, og sérílagi sama og aungvit eður ómegin."  mamma [?] féll í ómegin, en Tobba í yfirlið." Þessi og fleiri dæmi gefa undirrituðum tilefni til að álykta að orðin yfirlið, öngvit og óvit séu réttilega notuð um líkamlegt ástand sem einkennist af meðvitundarleysi, en að orðin aðsvif og ómegin séu betur notuð um ástand sem einkennist af kraftleysi eða máttleysi án fullkomins meðvitundarleysis.

Þar með er kominn fram stuðningur við tillögu Magnúsar Karls um að þýða heitið syncope með íslenska orðinu yfirlið og heitið near-syncope með íslenska orðinu aðsvif. Önnur en síðri heiti, sem rak á fjörurnar, eru aðsvifakast og yfirliðakennd. Gaman væri að heyra af skoðunum annarra lækna á þessu.

Blóðgjöf

Alma Möller, svæfingarlæknir, sendi tölvupóst og sagðist vera að "vandræðast" með heitið transfusion. Íðorðasafn lækna gefur einungis upp þýðinguna blóðgjöf og Ölmu hafði komið í huga að það orð ætti betur við um þá athöfn að gefa blóð í blóðbanka.

Í Íslenskum læknisfræðiheitum Guðmundar Hann­essonar frá 1954 eru tilgreind heitin blóðgjöf, blóðfærsla og blóðveita, en væntanlega hafa þau síðarnefndu ekki náð neinni útbreiðslu. Latneska forskeytið trans- merkir gegnum, yfir eða hinum megin. Síðari hlutinn er sagður dreginn af latnesku sögninni fundere, sem táknar að hella, úthella eða láta streyma. Upphaflega merkingin var því sú að hella vökva úr einu íláti í annað. Nafnorðið transfusion var síðan tekið upp sem sértækt heiti í læknisfræði, um það að gefa einum einstaklingi blóð úr öðrum. Undirritaður þykist reyndar muna það rétt að sumir af kennurunum í læknadeild Háskóla Íslands fyrir 40 árum hafi lagt á það ríka áherslu að blóðgjöf væri hemotransfusion. Í gömlum læknisfræðiorðabókum má einnig finna heitin direct transfusion, sem á við þegar blóð er látið renna um slöngu beint frá blóðgjafa til blóðþega, og indirect transfusion, sem á við þegar blóðið er fyrst tekið í sérstakt ílát og meðhöndlað á viðeigandi hátt, áður en það er gefið öðrum.

Undirritaður svaraði Ölmu að bragði á þann veg að blóðgjöf væri hið hefðbundna íslenska heiti fyrir hemo­transfusion, og að litlu skipti þó það væri einnig not­að um það sem á nútíma ensku nefnist blood donation.

Sýklasótt

Alma spurði einnig um heitið sepsis, en það er notað um sjúklegt ástand sem stafar af almennum viðbrögðum sjúklings við sýkingu. Hún sagði að sér líkaði ekki íslenska þýðingin blóðeitrun. Íðorðasafn lækna birtir heitið graftarsótt. Undirritaður minnti á að hann hefði tekið þetta og skyld heiti til ítarlegrar umfjöllunar í íðorðapistlum 62-64 (Læknablaðið 2001; 81: 186, 256, 355) og þar lagt til að sepsis nefndist sýkla­sótt á íslensku.

Endurflæðiáverki

Gísli Sigurðsson, prófessor, greip undirritaðan á förn­­um vegi til umræðu um heitið reperfusion in­jury. Það mun vera svo að blóðflæði um vef, sem orð­ið hefur fyrir blóðþurrð af völdum sjúkdóms eða læknis­aðgerðar, getur valdið frumuskemmdum. Heiti á þessu fyrir­bæri finnst ekki í Íðorðasafninu, en per­fusion er gegnflæði og injury er tilgreint sem sköddun eða meiðsl, og gjarnan nefnt skemmd eða áverki í daglegu tali lækna. Undirritaður setti því saman heitið endurflæði­áverki. Gaman væri að heyra álit þeirra lækna sem við það vandamál fást.

Margliða - fjölliða

Páll Torfi Önundarson, blóðsjúkdómalæknir, óskaði eftir íslensku heiti á fyrirbærið multimer, en það er efnasamband þar sem hver sameind er gerð úr mörgum smærri einingum (monomers), sem allar eru eins. Undirritaður lagði til að multimer nefndist margliða til samræmis við polymer, sem fengið hefur íslenska heitið fjölliða. Gert er þá ráð fyrir að multimer sé annað en polymer og að slíkrar aðgreiningar sé þörf.

Íðorðsafn lækna á netinu

Íðorðasafn lækna hefur um talsvert skeið verið að­gengi­legt á netinu. Það er eitt af mörgum íðorða­söfn­um sem hýst eru hjá Íslenskri málstöð www.ismal.hi.is Engu að síður virðist mörgum læknum ekki kunn­ugt um þessa leið til að fletta upp í safninu. Ný­lega var því settur upp sérstakur tengill fyrir Íð­­orða­safn lækna á vefsíðu Læknablaðsins www.laeknabladid.is/tenglar Tengil þennan má finna undir fyrirsögninni: Bókasöfn/Bóksala/Uppflettiskrár. Um leið má minna á að pistlasafn undirritaðs, Íðorðapistl­ar Læknablaðsins 1-130, sem gefið var út árið 2001, er einnig finnanlegt á vefsíðu Læknablaðsins og kemur í ljós undir fyrirsögninni Fylgirit.