Íðorðapistlar 1-130
039-Ráðstefnumálsumræða
Í síðasta pistli var sagt frá könnun sem undirritaður gerði á málvöndun og orðanotkun fyrirlesara á Ráðstefnu um rannsóknir í læknadeild sem fram fór í desember 1992. Könnunin var gerð af hugdettu einni saman, til gamans og án nokkurs undirbúnings. Margt má því gagnrýna. Æskilegast hefði til dæmis verið að taka alla fyrirlestrana upp á segulband, fá þá síðan skrifaða og kanna málfar og orðanotkun af meiri gaumgæfni og á lengri tíma en hlustunin ein leyfði. Með því móti hefði mátt ná meiri nákvæmni og hugsanlega meira samræmi í mati á mismunandi fyrirlestrum. Þá hefði verið æskilegt að ná til fleiri fyrirlesara, en undirritaður hlustaði á rúmlega þriðjung allra fyrirlesara á ráðstefnunni. Engu að síður verður að telja að könnunin hafi gefið þokkalega vísbendingu um tilraunir til málvöndunar á formlegri ráðstefnu.
Það er mat undirritaðs að betur megi gera og að betur eigi að gera þegar íslenskir fræðimenn koma saman til að segja frá rannsóknum sínum á íslensku. Reyndar var augljóst að meiri hluti fyrirlesara gerði tilraun til að vanda mál sitt og að miklu betur var talað en venja er á þeim fræðslufundum á sjúkrahúsunum, sem undirritaður sækir reglulega.
Dæmi um slanguryrði
Hér verða tekin dæmi um slanguryrði sem undirritaður skrifaði hjá sér eftir fyrirlesurum. Latnesk eða ensk líffæraheiti, sem þeir notuðu óbreytt, voru þó ekki talin með slanguryrðunum. Orðin eru hér stafsett í samræmi við framburð og beygingarendingarnar eru þær sem voru notaðar af viðkomandi fyrirlesurum. Þýðingar Íðorðasafns lækna fylgja með eða aðrar tilögur eftir því sem við á.
að mappa út að kortleggja
að treisera að rekja, skrá
abstrakt útdráttur, úrdráttur
affinítet sækni, samsækni
alarmerandi hræðandi
analýsa greining, efnagreinig
apparatið tækið
ballanseraður í jafnvægi
benign góðkynja
bípólar tvískauta
bradíkardía hægsláttur
debíll þróttlaus, veikur
defínera skilgreina
dómínans yfirráð
drenering tæming, fráveita
exklúsjón útilokun
extendera rétta, lengja
híperplasía ofvöxtur
innvasíf ífarandi, inngrips-
kanser krabbi
komment athugasemd
komplexið fléttan, flækjan
komplíkasjón aukakvilli, fylgikvilli
konstrúera gera, búa til
kríteríur skilmerki, auðkenni
köttoff endastig, lokamið
levell stig, jafnvægi
malign illkynja
normal eðlilegur
palpasjón þreifing
parenteralt utan meltingarvegar, í æð
períóður tímabil
plasebó lyfleysa
postúlera staðhæfa, frumhæfa
presentera kynna
pródúsera framleiða
prótókollinn aðferðarlýsingin
randomíseraður handahófstekinn
rapport frásögn, skýrsla
reit hraði, mælihlutfall
repónerast lagast, lagfærist
reseksjón brottnám
risk áhætta
rútína venja, regla
sekúnder auka-, síð-
sensitivítet næmi
sósíal félagslegur
spesifískur sértækur
sporadískur stakur, stakstæður
stúdía könnun, rannsókn
súbjektív huglægur
súbklínískur forklínískur!
súppressor bælir
transformera ummynda
trendinn tilhneigingin
túmor æxli
Nokkru fleiri voru slangurorðin reyndar, en þessi upptalning er gerð til að vekja athygli manna á ýmsu af því sem betur má fara. Mörg af þessum orðum stinga vafalaust minna í stúf þegar þau eru notuð í daglegri umræðu inni á sjúkradeildum, en undirrituðum finnst að þau eigi ekki heima í vandaðri frásögn á virðulegri ráðstefnu eða á formlegum fræðslufundi. Lýkur nú umræðu um ráðstefnumál að sinni.
FL 1993; 11(2): 9
Það er mat undirritaðs að betur megi gera og að betur eigi að gera þegar íslenskir fræðimenn koma saman til að segja frá rannsóknum sínum á íslensku. Reyndar var augljóst að meiri hluti fyrirlesara gerði tilraun til að vanda mál sitt og að miklu betur var talað en venja er á þeim fræðslufundum á sjúkrahúsunum, sem undirritaður sækir reglulega.
Dæmi um slanguryrði
Hér verða tekin dæmi um slanguryrði sem undirritaður skrifaði hjá sér eftir fyrirlesurum. Latnesk eða ensk líffæraheiti, sem þeir notuðu óbreytt, voru þó ekki talin með slanguryrðunum. Orðin eru hér stafsett í samræmi við framburð og beygingarendingarnar eru þær sem voru notaðar af viðkomandi fyrirlesurum. Þýðingar Íðorðasafns lækna fylgja með eða aðrar tilögur eftir því sem við á.að mappa út að kortleggja
að treisera að rekja, skrá
abstrakt útdráttur, úrdráttur
affinítet sækni, samsækni
alarmerandi hræðandi
analýsa greining, efnagreinig
apparatið tækið
ballanseraður í jafnvægi
benign góðkynja
bípólar tvískauta
bradíkardía hægsláttur
debíll þróttlaus, veikur
defínera skilgreina
dómínans yfirráð
drenering tæming, fráveita
exklúsjón útilokun
extendera rétta, lengja
híperplasía ofvöxtur
innvasíf ífarandi, inngrips-
kanser krabbi
komment athugasemd
komplexið fléttan, flækjan
komplíkasjón aukakvilli, fylgikvilli
konstrúera gera, búa til
kríteríur skilmerki, auðkenni
köttoff endastig, lokamið
levell stig, jafnvægi
malign illkynja
normal eðlilegur
palpasjón þreifing
parenteralt utan meltingarvegar, í æð
períóður tímabil
plasebó lyfleysa
postúlera staðhæfa, frumhæfa
presentera kynna
pródúsera framleiða
prótókollinn aðferðarlýsingin
randomíseraður handahófstekinn
rapport frásögn, skýrsla
reit hraði, mælihlutfall
repónerast lagast, lagfærist
reseksjón brottnám
risk áhætta
rútína venja, regla
sekúnder auka-, síð-
sensitivítet næmi
sósíal félagslegur
spesifískur sértækur
sporadískur stakur, stakstæður
stúdía könnun, rannsókn
súbjektív huglægur
súbklínískur forklínískur!
súppressor bælir
transformera ummynda
trendinn tilhneigingin
túmor æxli
Nokkru fleiri voru slangurorðin reyndar, en þessi upptalning er gerð til að vekja athygli manna á ýmsu af því sem betur má fara. Mörg af þessum orðum stinga vafalaust minna í stúf þegar þau eru notuð í daglegri umræðu inni á sjúkradeildum, en undirrituðum finnst að þau eigi ekki heima í vandaðri frásögn á virðulegri ráðstefnu eða á formlegum fræðslufundi. Lýkur nú umræðu um ráðstefnumál að sinni.
FL 1993; 11(2): 9