Umræða og fréttir

Myndin sýnir fyrsta tækið til blóðgasamælinga á Íslandi. Tækið er af gerðinni
Radiometer Axstrup Micro Equipment og var framleitt af Radiometer í
Kaupmannahöfn. Það var tekið í notkun 1965 á Heilsuverndarstöðinni,
en var flutt á Borgarspítalann árið 1967. Þar var það notað til mælinga
allt til ársins 1979. Mynd: Ísleifur Ólafsson.

Margir íslenskir læknar hafa furðað sig á því í gegnum tíðina að þegar þeir hafa farið til framhaldsnáms erlendis hefur enginn kannast við að blóðgös séu kennd við Astrup heldur eru þau einfaldlega kölluð blóðgös. Hver er þá þessi Astrup sem Íslendingar halda svona mikið uppá? Poul Astrup var klínískur efnafræðingur í Danmörku sem fæddist árið 1915 og lést árið 2000. Hann var einn af þremur mikilvægum hönnuðum tækni sem rann svo saman í því sem eru blóðgasamælingar nútímans. Hann fann upp nýja aðferð við sýrustigsmælingar á blóði upp úr 1950. Á svipuðum tíma kom Richard Stowe í Bandaríkjunum með aðferð til að mæla hlutþrýsting koltvísýrings í blóði. Árið 1954 fann Leland Clark upp pO₂ elektróðuna. Nútímatæki notast við þriggja elektróðu tækni til að mæla pH, pCO₂ og pO₂ og aðferðir Astrups eru löngu aflagðar. Til gamans má geta þess að Poul Astrup kom margoft til Íslands og hélt hér fyrirlestra. Hann átti íslenskan tengdason. Radiometer A/S framleiddi mælitæki sem báru nafn Astrups og voru lengi notuð á Íslandi (sjá mynd) og þannig hefur nafnið fest sig í sessi hér á landi. Nú er við hæfi að leggja af nafn Astrups og kalla mælingarnar blóðgös. Það veldur engum ruglingi því allir skilja hvað átt er við og ekki er verið að taka nafn eins uppfinningamanns fram yfir annan.

Heimild

Severinghaus JW, Astrup P, Murray JF. Blood gas analysis and critical care medicine. Am J Respir Crit Care Med 1998; 157: S114-22.