Umræða og fréttir

Á þessu ári er fagnað 100 ára afmæli Læknafélags Íslands sem stofnað var 14. janúar 1918, mitt í kuldakastinu sem gaf þeim vetri viðurnefnið „Frostaveturinn mikli“. Síðasta ár heimsstyrjaldarinnar fyrri var þá einnig runnið upp en henni lauk í nóvember 1918. Þótt Íslendingar hafi sloppið við bein stríðsátök sluppum við ekki við fylgifiska stríðsins svo sem vöruskort og dýrtíð.

Í 4. tbl. Læknablaðsins 1918, aprílblaðinu, skrifar Guðmundur Hannesson formaður grein um félagið þar sem hann lýsir meginverkefni þess sem var úrbætur í kjaramálum. Hér fylgir greinin sem fjallar um bág kjör lækna og hugsanlegar úrbætur. Borin eru saman kjör íslenskra og norskra lækna og ætla má að gengi íslenskrar og norskrar krónu hafi verið svipað um þessar mundir, sú íslenska raunar bundin hinni dönsku.

PÁ

                                         
                      Guðmundur Hannesson formaður.               Guðmundur Magnússon.

                                         
                          Sæmundur Bjarnhéðinsson.                              Matthías Einarsson.

Læknafélag Íslands

 

Þess er tæpast að vænta, að stjórn Lf. Ísl. hafi komið miklu í verk á þeim stutta tíma sem fél. var stofnað, en aðgerðalaus hefir hún þó ekki verið. Helstu málin, sem hún hefir tekið til athugunar eru þessi:

1. Hækkun ferðataxta og gjaldskrár. Eins og allir vita, er öll borgun fyrir læknisverk hér á landi langt fyrir neðan alt það, sem dæmi eru til í nágrannalöndunum.* Ákvæði gjaldskrárinnar eru flest óhæfilega lág og annars lítið samræmi í þeim, t.d. að 2 kr. skuli borgaðar fyrir að taka þvag af manni, en að eins 220 kr. fyrir stærstu og vandasömustu handlæknisaðgerðir. Þó tekur ferðataxtinn út yfir: 30 aura borgun fyrir hverja klukkustund, oft í illviðrum og nokkurri lífshættu. Læknunum er goldið nálega þrefalt minna en óbrotnum handverksmönnum. Ofan á alt þetta hefir bætst verðfall peninga, sem hefir rýrt þennan lága taxta um fullan helming.

Þetta ástand alt hefir leitt til þess, einkum nú í dýrtíðinni, að allmargir læknar hafa sett nokkru meira upp fyrir verk sín en gjaldskrá ákveður og styðjast þar við I. gr. hennar og skýringar landlæknis á henni. Aftur fylgja aðrir læknar nákvæmlega ákvæðum gjaldskrár og læknaskipunarlaga.

Engum getur dulist, að hér er í óefni komið, sem þarf bráðra endurbóta við. Lagaákvæðin eru svo ósanngjörn, að bæði læknar og alþýða hætta að skeyta um þau.

Á þessu verður ekki bót ráðin með neinu öðru en að hækka borgun fyrir læknisverk á einhvern hátt, en hvernig það sé heppilegast - um það eru skiftar skoðanir. Sumir vilja koma hér á sama skipulagi og erlendis, að læknar ákveði sjálfir borgun fyrir læknisverk. Séu þá launin þóknun fyrir störf í landsins þágu „fyrir að líta eftir að heilbrigðislöggjöf landsins sé fylgt, fyrir ráðstafanir til þess að verja almenning sóttum og ekki síst fyrir að vera tjóðraðir hver í sínu horni, skyldugir til að láta siga sér, nótt sem nýtan dag, út í veður og vind og svo ekki að gleyma öllum skýrslum og skriftum, sem af okkur eru heimtaðar“.

Þessi leið væri ákjósanlegust fyrir lækna að ýmsra áliti og mætti, ef til vill, breyta henni á þá leið, að stjórn Lf. Ísl., landlæknir og landsstjórn kæmu sér saman um taxtann. Hæpið mun það þó vera, að Alþingi fáist til þess að fara hana.

Þá gæti komið til mála, að semja nýjan taxta og leggja frv. fyrir alþingi í þá átt. Móti þessu mælir, að slíkt er nokkurt vandaverk, en auk þess sjálfsagt, að læknastéttinni gefist kostur á að segja álit sitt um málið, sem væntanlega gæti orðið á almennum læknafundi 1919. Stjórn Lf. Ísl. treystist því ekki til, að gera tillögu um nýjan taxta, enda óvíst hvort alþingi hefði ekki viljað láta endurskoðun taxtans fylgjast með launamálinu.

Þriðja úrræðið er, að leita dýrtíðaruppbótar til bráðabyrgða á borgun fyrir læknisstörf, en halda að öðru leyti töxtunum óbreyttum. Þessa leið taldi stjórn Lf. Ísl. óbrotnasta og fór því fram á það við landsstjórnina, að hún legði fyrir Alþingi frv. um hækkun á borgun fyrir öll læknisverk, sem nemi því er peningar hafa falliðí verði frá 1914-1918 og þá væntanlega eigi minna en 100%. Er hér í raun og veru ekki að ræða um neina hækkun frá því sem var, heldur ráðstöfun til þess að hinir afarlágu taxtar falli ekki í dýrtíðinni niður úr öllu valdi.

Allir fulltrúar félagsins eru sammála stjórninni um þetta og allir þeir héraðslæknar, sem málið hefir verið borið undir. Er vonandi, að alþingi bregðist vel við þessari sanngirniskröfu læknastéttarinnar.

2. Almennan læknafund boðar stjórn Lf. Ísl. ekki í þetta sinn, nema áskoranir berist um það efni frá héraðslæknum. Samgöngur eru erfiðar og dýrt að ferðast, Alþingi yrði væntanlega lokið áður fundur kæmist á, svo hann gæti engin áhrif haft á gerðir þess. Aftur ber brýna nauðsyn til, að fundur komist á næsta sumar meðan þing situr, og að læknar hafi þá gert ákveðnar tillögur um nauðsynlegar endurbætur á sínum högum.

3. Vikaramálið hefir verið að nokkru athugað. Sér stjórnin fél. væntanlega þeim fyrir vikörum, sem þess óska, áður en langt um líður.

G.H.

 

*Má nefna sem dæmi, að skoðun á sjúkl. í fyrsta sinni kostar í Noregi 2-3 kr. og á nú að hækka upp í 3-5 kr., en fyrir röska klukkutíma ferð (tæpa 10 km.) fá læknar þar 7-8 kr. og ókeypis flutning. Næturtaxti 30-50% hærri. Og þó eru laun norsku læknanna miklu hærri, byrjunarlaunin 2000-5000 kr. og hækka um 200 kr.3., 6. og 9. árið eða 600 kr. alls.