Umræða og fréttir

Norrænu lýðheilsuverðlaunin féllu Haraldi Briem sóttvarnalækni í skaut þetta árið og voru afhent í Björgvin 11. júní síðastliðinn, á árlegum fundi norrænna heilbrigðisráðherra. Þegar fulltrúi Læknablaðsinshefur samband við hann 10 dögum síðar til að óska honum til hamingju og falast eftir smáviðtali er hann staddur í  Færeyjum að fagna 40 ára læknaprófi, ásamt kollegum sem útskrifuðust um leið og hann vorið 1972. En á milli heimsóknar til færeyska landlæknisins og ferðar að Kirkjubæ gefur hann sér þó tíma í smá spjall.

 
Spánný símamynd af Haraldi, tekin í Gjógv á Austurey. Engin sýnileg heilbrigðisvá en heilmikil umhverfisVÁ!

Fjölmörg  atriði voru talin upp Haraldi til gildis í rökstuðningi fyrir verðlaunaveitingunni: Ráðstafanir sem hann greip til í Eyjafjallajökulsgosinu með því að dreifa gleraugum og grímum og heilsufarsrannsóknir í upphafi gossins, svo og víðtæk vísindastörf á sviði sóttvarna og smitsjúkdóma, bæði á Íslandi og í norrænu samstarfi. Hann kveðst ekki síst ánægður með að stofnun námsbrautar í lýðheilsuvísindum við Háskóla Íslands fyrir 5 árum skuli tilgreind. „Ég átti þátt í að koma þeirri braut á laggirnar og hún hefur blómgast og dafnað með góðu fólki sem þar vinnur,“ segir hann. „Svo nefndu þeir bara að ég væri ég!“

Þetta er merkisár hjá Haraldi því ofan á annað eru 30 ár síðan hann lauk doktorsprófi í læknavísindum frá Karolinska háskólasjúkrahúsinu. Hann hóf störf á Borgarspítalanum 1983 og varð síðar yfirlæknir á smitsjúkdómadeild. Starfið þróaðist út í að fylgjast almennt með farsóttum í landinu og síðan ný sóttvarnalög tóku gildi 1998 hefur hann gegnt starfi sóttvarnalæknis.

„Starfið gengur út á að vakta og bregðast við, fylgjast með smitsjúkdómum í samfélaginu og líka eitur- og geislavirkum efnum sem kunna að hafa bráð áhrif á lýðheilsu,“ segir hann. „Einnig tilkynna læknar og rannsóknarstofur okkur ef eitthvað er athugavert og ef grípa þarf einhvers staðar inn í þá gerum við það. Við erum í nánu samstarfi við Matvælastofnun, Umhverfisstofnun og Heilbrigðiseftirlit. Sóttvarnalæknir er líka tengiliður við Alþjóðaheilbrigðisstofnunina og ef vá steðjar að hér eða úti í heimi verður hann að meta hvernig eigi að bregðast við því. Svo skipuleggur hann líka bólusetningar í landinu.“

Eitt af því sem sóttvarnalæknir þarf að vera á varðbergi gegn eru fjölónæmir stofnar baktería. „Okkur stafar alltaf ógn af ónæmum stofnum og við reynum að vera fljót að grípa til ráða þegar þeirra verður vart. Sjúkrastofnanir okkar eru mjög á verði og fólk er einangrað sem er með bakteríur með mikið lyfjaþol eða ónæmi. Það er passað upp á það,“ segir Haraldur.

En hvert skyldi hann telja brýnasta verkefnið núna í lýðheilsumálum Íslendinga? „Við erum almennt séð á góðu róli. Til dæmis hefur dregið mjög úr sýkingum í matvælaiðnaðinum, bæði salmonellu og kamfýlobakteríu. Heimsfaraldur af inflúensu hefur nýlega gengið yfir með sínum vandræðum sem urðu náttúrlega ekkert í líkingu við þau sem voru 1918. Samt getur svoleiðs ástand komið upp aftur og þó sú hótun sé ekki augljós í augnablikinu þurfum við að fara vel í gegnum það hvernig við ætlum að bregðast við þegar slíkir hlutir gerast svo við séum vel undir það búin þegar þar að kemur.“

Haraldur fæddist árið 1945. Hann lauk læknaprófi frá Háskóla Íslands 1972, fékk sérfræðiréttindi í bráðum smitsjúkdómum 1979 og í smitsjúkdómum innan lyflæknisfræði 1980. Doktorspróf 1982. Haraldur hefur birt mýmargar fræðigreinar, hann er í norrænum samstarfshópi um heilbrigðisviðbúnað og situr í ritstjórn Scandinavian Journal for Infectious Diseases og Eurosurveillance.