Umræða og fréttir

Minningarorð um Kristínu Jónsdóttur, lækni, flutt á aðalfundi Félags kvenna í læknastétt 13/11 2008

Þann 7. september síðastliðinn andaðist Kristín Elísabet Jónsdóttir læknir 81 árs að aldri. Það er mér mikill heiður að mega hér minnast þeirrar ágætu manneskju með nokkrum orðum: Kristín var Vestfirðingur í báðar ættir. Hún var fædd á bænum Hafrafelli við Skutulsfjörð, þriðja barn hjónanna Kristínar Guðmundsdóttur frá Hafrafelli og Jóns Guðmundssonar úr Bjarnarfirði á Hornströndum. Hún átti tvo eldri bræður, Guðmund og Hauk, en börn þeirra hjóna urðu ekki fleiri.

Kristín á námsárum sínum í New York. Mynd í einkaeign.

Í upphafi síðustu aldar var löng og ströng leið fyrir eina sveitastúlku að komast til mennta og ljúka háskólanámi. Samt var það nú draumur margra foreldra í þá daga að börnin þeirra fengju að ganga þann menntaveg sem þau fóru á mis við sjálf. Þegar Kristín Jónsdóttir var komin á skólaaldur fór mamma hennar með barnahópinn sinn á hverjum vetri til Reykjavíkur og bjó þar svo að krakkarnir kæmust í betri barnaskóla, en Jón sinnti búskapnum heima á Hafrafelli. Þau syst-kinin fóru síðan öll í framhaldsskóla sem var fátítt um sveitabörn á þessum árum. Tvö þau yngri luku háskólanámi. Haukur varð lögfræðingur en Kristín læknir.

Kristín var hörku námsmanneskja og reyndar harðdugleg að hverju sem hún gekk. Á þessum árum voru aðeins tveir menntaskólar í landinu, Menntaskólinn í Reykjavík og Menntaskólinn á Akureyri. Á Akureyri var heimavist, en ekki í Reykjavík. Í MR var aðeins einn fyrsti bekkur og aðeins 25 nemendur teknir í hann eftir strangt inntökupróf. Þetta var nú jafnréttið til náms á æskuárum Kristínar. Hún varð stúdent úr máladeild MR vorið 1946 með ágætiseinkunn og hafði alla tíð mjög gaman af tungumálanámi og lestri góðra bóka. Málanáminu frá menntaskólaárunum hélt hún mjög vel við, og var auk þess vel fær í spænsku.

Haustið 1946 hóf Kristín læknanám sem hún lauk vorið 1953 með hæstu einkunn í hópnum sem útskrifaðist það árið. Fáum mánuðum síðar hélt hún til Bandaríkjanna í framhaldsnám. Fyrst lauk hún þar kandídatsárinu svokallaða, vinnu á ýmsum deildum sjúkrahúsa sem kandídatar urðu að hafa lokið til að geta fengið lækningaleyfi. Síðan var hún ár í meinafræði og á eftir því þrjú ár í sérnámi í lyflækningum. Að þeim tíma loknum hélt hún hingað heim til Íslands og varð fyrst kvenna til að starfa hér á landi sem sérfræðingur í lyflækningum.

Starfsferill Kristínar hófst haustið 1959 á lyflækningadeild Borgarspítala sem þá var til húsa í Heilsuverndarstöðinni, því að nýbyggingin sem þá var í smíðum í Fossvogi, var ekki tilbúin. Þarna reyndi mikið á þennan unga sérfræðing sem stóð sig með mikilli prýði og var mjög vel látin bæði af sjúklingum og samstarfsmönnum, þá sem og alla tíð síðan.

Kristín giftist Elíasi Davíðssyni, kerfisfræðingi og tónlistarmanni árið 1963. Þau hjónin eignuðust tvær dætur, Ester Auði, f. 1963, og Bergljótu, f. 1965. Á þessum árum varð hlé á störfum Kristínar á Borgarspítalanum, en hún vann að rannsóknum í Tilraunastöðinni að Keldum tvö ár af þessum tíma. Að þeim loknum hóf hún aftur störf á Borgarspítalanum.

Kristín hafði alla tíð mikinn áhuga á smitsjúkdómum og meðferð þeirra. Árið 1972 réð hún sig til starfa á sýkladeild Landspítala og vann þar óslitið í 24 ár, eða þar til hún lét af störfum fyrir aldurs sakir árið 1996. Þið getið nærri hvílíkur fengur það var fyrir sýkladeildina að fá þennan reynda lyflækni til starfa við þau margvíslegu vandamál sem berast inn á þá deild og lækna vantar oft faglega ráðgjöf til að sinna úti í heilsugæslunni eða inni á sjúkrahúsum. Kristín vann þarna að margvíslegum rannsóknum auk ráðgjafarstarfanna. Vil ég sérstaklega nefna hér rannsóknir hennar á bóluefninu gegn meningókokkum áður en farið var að nota það til heilsuverndar hér á landi, og ráðgjöf til þáverandi landlæknis um þetta bóluefni og margt annað sem varðaði bakteríur og snerti störf landlæknisembættisins áður en sóttvarnarlæknir tók þar til starfa. Margar ritgerðir um rannsóknir Kristínar birtust í innlendum og erlendum fræðiritum. Hún sat í ýmsum nefndum og ráðum varðandi sýkingar, sjúkdómavarnir og kennslu í sýklafræði árin sem hún vann á sýkladeildinni og vann öll þau störf sem henni voru falin af sömu alúðinni og vandvirkninni.

Starfsferill Kristínar á sýkladeildinni var einnig tengdur Háskóla Íslands. Eftir að skrifleg próf í sýklafræði voru tekin upp með nýju námskerfi í læknadeild var Kristín fengin til að vera prófdómari. Þessi próf urðu á ábyrgð kennaranna einna eftir fá ár, eða þegar Háskóli Íslands lagði niður prófdómarastéttina. Þegar hjúkrunarnámið færðist yfir á háskólastig fékk sýkladeildin nýja dósentsstöðu. Kristín var ráðin í þessa stöðu og varði eftir það miklum tíma í kennslu við læknadeild og námsbrautir hennar.

Svo er það sjálf Kristín. Þessi gegnheila, hógværa og trausta manneskja sem við, vinkonur hennar, bárum afskaplega mikla virðingu fyrir alveg frá skólaárunum til æviloka hennar. Það er okkur öllum erfitt að hún er ekki lengur hér, og við hittum hana ekki oftar. Þessi bráðgreinda og yfirvegaða manneskja naut trausts allra sem kynntust henni í starfi. Ég vona að yngri læknar í þeim hópi hafi fundið í henni fyrirmynd sem þeir vilja líkjast.