Umræða fréttir
Það er leitt...
ÞaÐ er leitt aÐ Árni Björnsson skuli hafa flúiÐ frá staðreyndum yfir í útúrsnúninga þegar ritstjóri Læknablaðsins gaf honum tækifæri til að hnýta athugasemd aftan við grein mína í Læknablaðinu, 6/2000. Í þeirri grein hafði ég leyft mér að svara dylgjum Árna um að ég og tveir aðrir geðlæknar stunduðum ómerkileg vísindi. Svarið byggði á efnislegum rökum. Eina tilraun Árna til efnislegrar umfjöllunar var tilvitnum í óbirta grein eftir Annas GJ í New England Journal of Medicine (vissi ekki að Árni væri ritrýnir hjá NEJM, aðrir fá yfirleitt ekki að lesa greinar fyrir birtingu), þar sem Árni segir þá Annas sammála um "að telja rannsóknir á lítt mælanlegum eðlisþáttum manna og ekki síst rannsóknir á erfðaefni þeim tengt, vafasöm vísindi sem geti jafnvel verið skaðleg í röngum höndum".
Ég taldi mig einmitt í grein minni benda á, að kvíði væri vel skilgreindur og mælanlegur sjúkdómur, klínískt alvarlegur, og mikið rannsakaður. Að sjálfsögðu hirti Árni ekki um faglegar röksemdir, en það sem verra er, hann kaus líka að afbaka skrif Annas, eins og þau birtust í nýlegu hefti NEJM. Þar segir Annas orðrétt: "With periodic updates on research projects and a simple method to withdraw from further research, consent to broad categories of research should be permissible. For example, consent to something like "any and all research projects designed to locate genes implicated in cancers of any kind" seems acceptable, whereas consent to "any and all kinds of behavioral genetic research" does not. The former is straightforward and understandable. The latter, however, is vague and could apply to potential research projects (such as a search for a gene determining alcoholism or violence) in which many, if not most, people would not want to be involved, because of the dubious scientific merit of such projects and their potential to stigmatize the entire population." (1).
Maður getur verið sammála Annas eða ekki, en eitt er ljóst, að í seinna dæminu á hann ekki við rannsóknir á kvíðasjúkdómum (kannske er Árni að vitna í einhverja aðra "óbirta grein" eftir Annas!). Þann lærdóm einn má draga af þessu, að umgengi Árna við staðreyndir og hið skrifaða orð er þess eðlis, að ekki tekur því að eyða púðri í rökræður við hann. Mun ég hér með hætta því.
Eins er það leitt hversu ritstjóri mismunar höfundum greina í Læknablaðinu. Þegar ég leitaði upplýsinga um hvers vegna Árni Björnsson hefði fengið tækifæri til að hnýta glósum sínum aftan í grein mína þá var svarið það, að þetta væri ritstjórnarstefna þegar um ritdeilur væri að ræða. Í fyrsta lagi hlýtur það að teljast sjálfsögð kurteisi að láta höfunda greina vita að slíkt standi til. Geta þeir þá vegið og metið hvort þeir kæri sig um að birta skrif sín á slíkri forsendu. Í öðru lagi hlýtur það að vera sanngirniskrafa að allir sitji við sama borð. Árni Björnsson skrifaði til dæmis mjög persónulega og illskeytta grein í desemberhefti Læknablaðsins 1998 um ákveðin skrif undirritaðs án þess að ég nyti sama "velvilja" ritstjóra og Árni. Eflaust mun ritstjóri hnýta einhverri skýringu hér aftan við, en hentistefna sem þessi er ekki drengileg og getur orðið blaðinu hættuleg.
Heimildir
1. Annas GJ. Rules on Research on Human Genetic Variation - Lessons from Iceland. The New England Journal of Medicine, June 15, 2000, Vol. 342, No. 24.
Ég taldi mig einmitt í grein minni benda á, að kvíði væri vel skilgreindur og mælanlegur sjúkdómur, klínískt alvarlegur, og mikið rannsakaður. Að sjálfsögðu hirti Árni ekki um faglegar röksemdir, en það sem verra er, hann kaus líka að afbaka skrif Annas, eins og þau birtust í nýlegu hefti NEJM. Þar segir Annas orðrétt: "With periodic updates on research projects and a simple method to withdraw from further research, consent to broad categories of research should be permissible. For example, consent to something like "any and all research projects designed to locate genes implicated in cancers of any kind" seems acceptable, whereas consent to "any and all kinds of behavioral genetic research" does not. The former is straightforward and understandable. The latter, however, is vague and could apply to potential research projects (such as a search for a gene determining alcoholism or violence) in which many, if not most, people would not want to be involved, because of the dubious scientific merit of such projects and their potential to stigmatize the entire population." (1).
Maður getur verið sammála Annas eða ekki, en eitt er ljóst, að í seinna dæminu á hann ekki við rannsóknir á kvíðasjúkdómum (kannske er Árni að vitna í einhverja aðra "óbirta grein" eftir Annas!). Þann lærdóm einn má draga af þessu, að umgengi Árna við staðreyndir og hið skrifaða orð er þess eðlis, að ekki tekur því að eyða púðri í rökræður við hann. Mun ég hér með hætta því.
Eins er það leitt hversu ritstjóri mismunar höfundum greina í Læknablaðinu. Þegar ég leitaði upplýsinga um hvers vegna Árni Björnsson hefði fengið tækifæri til að hnýta glósum sínum aftan í grein mína þá var svarið það, að þetta væri ritstjórnarstefna þegar um ritdeilur væri að ræða. Í fyrsta lagi hlýtur það að teljast sjálfsögð kurteisi að láta höfunda greina vita að slíkt standi til. Geta þeir þá vegið og metið hvort þeir kæri sig um að birta skrif sín á slíkri forsendu. Í öðru lagi hlýtur það að vera sanngirniskrafa að allir sitji við sama borð. Árni Björnsson skrifaði til dæmis mjög persónulega og illskeytta grein í desemberhefti Læknablaðsins 1998 um ákveðin skrif undirritaðs án þess að ég nyti sama "velvilja" ritstjóra og Árni. Eflaust mun ritstjóri hnýta einhverri skýringu hér aftan við, en hentistefna sem þessi er ekki drengileg og getur orðið blaðinu hættuleg.